Uczniowie i uczennice są dość tradycyjni, jeśli chodzi o narzędzia wykorzystywane w procesie uczenia się. Czas pandemii pokazał jednak otwartość na obecność w edukacji technologicznych innowacji, które są bardzo ważnym elementem ich pozaszkolnego życia. Dzieci i młodzież wysoko oceniają też to, jak technicznie poradzili sobie z kształceniem na odległość nauczyciele.
Badanie prowadzone przez firmę VULCAN we współpracy z Zakładem Badań nad Procesem Uczenia się (Wydział Studiów Edukacyjnych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) na grupie 4958 uczniów i uczennic przynosi odpowiedzi na pytania:
– w jaki sposób uczniowie korzystali z nowych technologii przed pandemią?,
– jak wyglądało kształcenie podczas pandemii?
– w jakim stopniu uczniowie myśląc o przyszłej edukacji wyobrażają ją sobie jako stechnicyzowaną?
W badaniu wzięli udział uczniowie w wieku od 9 do 20 lat: 48% dziewcząt i 44% chłopców (8% nie określiło swojej płci); 22% mieszkańców dużych miast, 37% małych miast, 41% mieszkańców wsi. Badane osoby pochodziły ze wszystkich województw Polski .
Kwestionariusz ankiety składający się z 15 pytań oraz metryczki był rozsyłany za pomocą dzienników elektronicznych UONET+ na początku czerwca 2020 roku.
Przed pandemią i przejściem szkół w tryb kształcenia na odległość uczniowie raczej nie używali nowych technologii do uczenia się. Tylko 31% badanych codziennie uczyło się korzystając z komputera lub smartfonu w domu. Obecności nowych technologii na lekcjach doświadczyło tylko 18% uczniów. Badani intensywnie wykorzystywali zaś komputery i smartfony nie do nauki, ale dla rozrywki. Te wyniki nie są zaskakujące, ale wskazują, że przejście w tryb edukacji na odległość zdarzyło dwa światy – prywatny świat ucznia, w którym technologia była mocno obecna i świat szkoły, który nagle musiał zrobić duży krok w tym kierunku.
Ponad 90% badanych deklarowało, że nauka zdalna nie jest dla nich technicznie trudna. I tu znów nie ma zaskoczenia. Ciekawe jest natomiast to, iż blisko 85% uczniów stwierdziło, że nauczanie zdalne nie jest technicznie skomplikowane dla nauczycieli. Uczniowie dobrze więc oceniają to, jak nauczycielki i nauczyciele technicznie poradzili sobie z wyzwaniem zmiany trybu pracy na zdalny.
Strategie spędzania wolnego czasu przez młodych ludzi nie zmieniły się. Mimo zwiększającej się w czasie realizowania zadań szkolnych liczby godzin przez ekranem, po lekcjach chętnie wypoczywali oni także patrząc w ekran smartfonu lub komputera.
Gdyby uczniowie mogli wybrać, po wakacjach chcieliby uczyć się w trybie mieszanym (49%) lub wrócić do szkoły (33%). Jednak liczba prawie 20% uczniów i uczennic, którzy woleliby uczyć się zdalnie, też skłania do myślenia nad tym, co tej wiosny stało się udziałem dzieci i młodzieży. Wielu uczniom spodobała się wizja życia bez konieczności chodzenia do szkoły, zapewne z różnych powodów: od introwertycznego usposobienia, przez potrzebę inwestowania swojego czasu raczej w pasje, niż w naukę szkolną, po możliwość ucieczki z grupy rówieśniczej dla osób, które mają w niej niską, lub nawet zagrażającą ogólnemu dobrostanowi pozycję.
Doświadczenie zdalnego kształcenia nie było specjalnie technologicznie zróżnicowane i innowacyjne. Badanie pokazuje wyraźnie, że uczniowie są otwarci na bardziej zaawansowane rozwiązania w zdalnej edukacji. Mowa tutaj na przykład o wirtualnych wycieczkach czy spotkaniach z ciekawymi ludźmi online. Takie rozszerzenie mogłoby uatrakcyjnić, zdaniem uczniów, proces zdalnego uczenia się.
Najbardziej ogólny wniosek z badań jest następujący: polscy uczniowie są dość tradycyjni, jeśli chodzi o narzędzia wykorzystywane w procesie uczenia się, ale czas pandemii pokazał ich otwartość na obecność w edukacji technologicznych innowacji, które są bardzo ważnym elementem ich pozaszkolnego życia. Wysoko oceniają też to, jak technicznie poradzili sobie ich nauczyciele.
Pełna treść raportu dostępna jest na stronie: https://sites.google.com/view/twoja-lekcja-w-przyszlosci
Autorzy i autorki badania i raportu:
VULCAN i Zakład Badań nad Procesem Uczenia się (Wydział Studiów Edukacyjnych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) oraz współpracujące z Zakładem ekspertki:
prof. Sylwia Jaskulska (Laboratorium Pedagogiki Szkolnej WSE UAM),
prof. Barbara Jankowiak (Pracownia Psychopedagogicznych Badań nad Rozwojem Człowieka WSE UAM)
mgr Joanna Sikorska (Laboratorium Edukacyjnych Zastosowań Informatyki WSE UAM)
Kierownicy zespołu:
prof. Hanna Krauze-Sikorska; prof. Michał Klichowski
Michał Klichowski, prof. UAM dr hab., jest naukowcem pracującym na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opublikował 10 książek i ponad 100 tekstów dotyczących problemu relacji między przemianami techniki a poznawczym i edukacyjnym funkcjonowaniem człowieka. Jego ostatnie badania dotyczą wpływu przemian technologicznych na organizację mózgu człowieka oraz interakcji człowieka ze sztuczną inteligencją. Publikował w takich prestiżowych czasopismach jak European Journal of Medical Genetics, Neuropsychologia: An International Journal in Behavioural and Cognitive Neuroscience, Frontiers in Psychology, czy u takich światowych wydawców jak Springer International Publishing. Uczestnik ponad 20 krajowych i zagranicznych grantów badawczych. Jest koordynatorem międzynarodowego grantu Neuro-MIG, w ramach którego badania prowadzi blisko 200 naukowców z 31 krajów z 4 kontynentów. Członek rad redakcyjnych oraz recenzent szeregu międzynarodowych czasopism naukowych (np. Symmetry czy Journal of Urban Technology). Redaktor w zakresie „nowych technologii w edukacji” czasopisma Studia Edukacyjne. Jest ekspertem European Cooperation in Science and Technology, Lusófona University of Humanities and Technologies, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej i Sieci Edukacji Cyfrowej „Kometa”. Był także członkiem zespołu doradczego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. wykazów czasopism naukowych. Otrzymał wiele prestiżowych naukowych nagród, w tym Nagrodę Naukową Polskiej Akademii Nauk, stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców oraz Stypendium Miasta Poznania za wybitne osiągnięcia naukowe. Swoje naukowe doświadczenia pogłębiał podczas licznych pobytów naukowych w instytucjach badawczych z niemal wszystkich krajów Europy.
Sylwia Jaskulska, prof. UAM dr hab., pedagożka, pracuje w Laboratorium Pedagogiki Szkolnej na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autorka, współautorka i współredaktorka kilku książek o szkole (np. S. Jaskulska, Ocena zachowania w doświadczeniach gimnazjalistów, S. Jaskulska, Rytuał przejścia. Młodzież szkolna na progu edukacyjnym, M. Dudzikowa, S. Jaskulska (red.), Twierdza. Szkoła w metaforze militarnej. Cow zamian?) i kilkudziesięciu innych tekstów. Członkini Uniwersyteckiego Ośrodka Koordynacyjno – Programowego Kształcenia Nauczycieli. Zastępczyni redaktor naczelnej „Rocznika Pedagogicznego”. Honorowa Ambasadorka oddolnej ogólnopolskiej inicjatywy edukacyjnej Rok Relacji w Edukacji. Redaktorka naukowa serwisu oświatowego Ja, Nauczyciel’ka. Pasjonatka dramy edukacyjnej. Mama Szymona i Bartosza.
Barbara Jankowiak, prof. UAM dr hab., pedagożka, psychoterapeutka, psycholożka, kieruje Pracownią Psychopedagogicznych Badań nad Rozwojem Człowieka na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla młodzieży oraz związków intymnych. Jest autorką monografii Zachowania ryzykowne młodzieży. Studium teoretyczno-empiryczne (Poznań, 2017), redaktorką pracy zbiorowej Socjoterapia jako forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Teoria i praktyka (Poznań, 2013), współredaktorką pracy (wraz z A. Matysiak-Błaszczyk) Młodzież między ochroną a ryzykiem. Wspieranie rozwoju oraz pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla adolescentów i adolescentek (Poznań, 2017) oraz autorką kilkudziesięciu innych tekstów. Mama