Jak odnaleźć się w tak zróżnicowanym społeczeństwie, w którym odmawia się prawa do godności i szacunku? Co robić, gdy wszyscy i wszystko wydają się być przeciwko Tobie? Gdy jesteś inny? Odpowiedź jest prosta – „Róbmy swoje”. 

Wojciech Młynarski powiedział kiedyś: „najważniejszy w tej piosence wydaje mi się postulat zdrowego rozsądku, że niejedną jeszcze paranoję, przetrzymać przyjdzie, robiąc swoje”. Tytuł zajęć „R.S.” jest skrótem tytułu wymienionej piosenki, podobnie jak jej autor uważam, że mimo różnych okoliczności w życiu, trzeba działać, mieć wytyczony kierunek, do którego trzeba zmierzać, ale też zadawać sobie pytanie, czy po drodze mogę przekraczać granice, a jeśli tak, to które. W tym wyborze pomaga nie tylko rozum, ale i empatia. 

Wspólnie z grupą dziewczynek i chłopców w większości należących do Samorządu Szkolnego zastanawialiśmy się: gdzie kończą się nasze granice? Czym jest wolność? Jak być świadomym i sprawczym obywatelem? Jak nie ulegać manipulacji? Gdzie należy upatrywać źródeł przemocy? Czy rzeczywiście należy jej szukać w języku, jak pisze M. Rosenberg? W szkole dzieci i młodzież spędzają bardzo dużo czasu. Zdobywają wiedzę, niestety brakuje czasu na budowanie prawdziwych relacji. Skupiamy się na zadaniach, wykonujemy polecenia, potem nowe zadanie, i kolejne. Nagle orientujemy się, że nie ma przed nami człowieka. Widzimy tylko odbiorcę naszych poleceń. Każdy z nas potrzebuje uwagi, akceptacji. Wiem, że to, co pisze to banalne sprawy, a jednak to z banałami chyba mamy największy problem. Budowanie relacji to też praca. W tej chwili, moim zdaniem, najważniejsza. Dlatego warto przyjrzeć się temu, co i w jaki sposób komunikujemy, jak odczytujemy informacje innych, co mówi to nam o nas samych. 

Komunikacja to podstawa

Rosenberg pisze o potrzebie szacunku do drugiego człowieka, uważności na siebie i na drugiego. Umiejętność komunikacji powinna być podstawą. Dlatego w cyklu zajęć w ramach „R.S.” wychodziliśmy od siebie, swojej tożsamości do grupy lokalnej i społecznej, sprawdzaliśmy jak mechanizmy dyskryminacji funkcjonują w historii i polityce, zastanawialiśmy się nad różnicą między patriotyzmem i nacjonalizmem, jak unikać manipulacji, uczestnicy tworzyli też własne przedstawienie. Zajęcia edukacyjne w obszarze przeciwdziałania dyskryminacji i wykluczeniu odbywały się od 1 października do 10 grudnia 2019. Projekt, którego byłam autorką i koordynatorką został zrealizowany w Szkole Podstawowej nr 11 w Poznaniu w ramach grantu na działania antydyskryminacyjne Miasta Poznania. Aktualne wydarzenia w Polsce, pandemia, kryzys gospodarczy, demonstrujące kobiety uświadomiły mi, jak ważną pracę wykonaliśmy. Dzielę się, może ktoś stwierdzi, że chce poprowadzić, takie zajęcia u siebie w szkole. Tu tylko zarys, w kolejnym artykule więcej szczeg ółów.

Celem głównym zajęć było rozwojowijanie własnych zainteresowań i osobowości. Młodzi ludzie odkrywali w sobie potrzebę i umiejętność zmieniania świata wokół siebie na lepszy. W psychologii rozwojowej wiek 11-13 lat zwany jest wiekiem „paczek”, grup. To czas intensywnego rozwoju potrzeb i uczuć społecznych, a stopień ich zaspokojenia zależy w dużym stopniu od akceptacji grupy. W tym czasie młodzi ludzie odczuwają potrzeby doznawania silnych emocji i sprawdzenia samego siebie. Coraz częściej czytamy o uzależnieniu od technologii, o nieumiejętności budowania relacji w realnym świecie. Zatem rolą wychowawców (rodziców i nauczycieli) jest stworzenie warunków, aby w okresie najbardziej intensywnego rozwoju społecznego dzieci miały możliwość przebywania wśród rówieśników w realnym świecie, a przynależność do współdziałającej grupy zapewniała im wszechstronny rozwój – osobowościowy, emocjonalny i moralny. Ważne jest, by miały możliwość kształtować postawę wobec drugiego człowieka w szukaniu sposobu na życie, w związku z dbałością o relacje społeczne. Poprzez działania podejmowane w ramach projektu przez Samorząd Uczniowski chcemy oddziaływać na społeczność szkolną. W ramach zajęć uczennice i uczniowie badali i określali własną tożsamość, zapoznali się z biogramem Jacka Kuronia i wartościami przez niego wyznawanymi. Zdobywali wiedzę na temat stereotypów, uprzedzeń, dyskryminacji, zastanawiali się jak reagować, jakie są różnice między patriotyzmem a nacjonalizmem i rasizmem. Brali udział w spektaklu „Kolorowa czyli biało-czerwona” granego przez artystów związanych z Fundacją Banina, który był prezentowany w SP 11 trzykrotnie. Scenariusz do spektaklu napisał Piotr Przybyła. W roli głównej wystąpił Hubert Dyl.

Inka Ilasz

Nauczycielka języka polskiego, aktorka, przez wiele lat prowadząca „Poranki literackie” dla dzieci w księgarni „Z bajki”, absolwentka Dramowej Akademii Antydyskryminacyjnej, aktywistka edukacyjna, autorka i koordynatorka różnego rodzaju projektów edukacyjnych i antydyskryminacyjnych, realizatorka licznych przedstawień z dziećmi i młodzieżą, trenerka  Odysei Umysłu (jej drużyna w 2017 r. zdobyła 11. miejsce na świecie) wychowawczyni, redaktorka Young Face.TV. Dwukrotnie otrzymała Nagrodę Prezydenta Miasta Poznania, członkini rady fundacji Ja, Nauczyciel.