Jak daleko Państwa szkoła i osobiste doświadczenia nauczycielskie odeszły od formalizmu, autokratyzmu i rygoryzmu zaszczepionego przez  Jana Fryderyka Herbarta?

Ten niemiecki psycholog, filozof i pedagog, który oderwał pedagogikę od filozofii nadając jej naukowy, własny system pedagogiczny, oparty na etyce oraz psychologii uważał, że najważniejszym celem wychowania jest ukształtowanie silnego i moralnego charakteru, odznaczającego się różnorodnymi ideami moralnymi: życzliwością, doskonałością, słusznością, prawem i wewnętrzną wolnością. Brzmi pięknie prawda? Jednak, gdy przyjrzymy się w jaki sposób należy to osiągnąć, robi się mniej miło, ale jednocześnie bardziej znajomo. Do owych celów  powinno prowadzić wychowanie, a wychowywać należy przede wszystkim poprzez kierowanie dziećmi (nasza wieczna kontrola, podejrzliwość, testomania, egzaminy, „badania”), stosowanie kar i pruskie nauczanie.

Większość szkół nadal funkcjonuje w modelu pruskim

Dla Herbarta nauczanie wychowujące, opiera się na jasności, kojarzeniu, systemie oraz metodzie. Były to tzw. stopnie formalne, które zostały udoskonalone przez Zillera i Reina. Przez dziesiątki lat stanowiły one elementarz  dla nauczycieli i teoretycznie zostały wyparte przez nowsze i skuteczniejsze metody. Teoretycznie… Zasadnicze zadanie dydaktyki, według Herbarta, miała stanowić analiza czynności wykonywanych przez nauczyciela, dlatego tak ważne było trzymanie się schematów, przestrzeganie stadiów nauczania i utrzymywanie kursu – czy nie tak wygląda nasza szkoła? Niestety tkwimy formalnie, a co najgorsze mentalnie w XIX wieku, a wszystko inne to tylko „nakładki” jak na Windowsa. Chociaż są inne systemy operacyjne, albo nawet nowsze wersje tkwimy w tym, co znamy, bo działa, bo przyzwyczailiśmy się, bo tak łatwiej, bo boimy się nowego, albo nawet jak chcemy zmian, to trafiamy na mur!

Podwaliny współczesnej pedagogiki, nowe spojrzenie na proces uczenia i przede wszystkim na rolę nauczyciela i ucznia ukształtowały się  na przełomie XIX i XX wieku. Ich głównym współtwórcą był John Dewey, amerykański filozof i pedagog, czołowy teoretyk i twórca szkoły progresywnej, czyli postępowej, w której to obdarzony znaczną swobodą działania, zaspokajając własne potrzeby i oczekiwania  uczeń stał się centralną postacią,  nauczyciel to doradca, opiekun i obserwator. Polscy nauczyciele mają doskonały wzór nowatorskiego podejścia do nauczania jakim jest Janusz Korczak. W czasach, w których żył i działał wyraźnie zaznaczał się nurt tak zwanego Nowego Wychowania. Następny odcinek dyskusji na temat funkcjonowania szkoły chciałabym dedykować ideom i wartościom głoszonym przez Janusza Korczaka, nauczyciela, który wierzył w podmiotowość dzieci, w ich prawo do szacunku, życia w pokoju i radości, który odkreślał, że wychowanie jest procesem opartym na partnerstwie, a nie dominacji jednej ze stron.

Mural Janusza Korczaka we Florencji

Uważam, że warto naszą wędrówkę rozpocząć od człowieka, którego pedagogika oparta była na najważniejszym filarze – dziecku. Zanim każemy uczniowi włączyć kamerkę, mikrofon, zawiązać apaszką oczy, położyć ręce tak, byśmy mogli je widzieć, albo zanim ustawimy czas w teście, który w założeniu ma uniemożliwić „ściąganie” pomyślmy chwilę, że to nasze dziecko, podlega takim procedurom albo jeszcze inaczej – że to nas dyrektor w ten  sposób sprawdza. Miłe?

Beata Wermińska

Beata Wermińska

Nauczycielka, autorka programów nauczania do języka polskiego, oraz przedmiotów zawodowych, scenariuszy lekcji muzealnych, wychowania teatralnego i filmowego. Współpracownik Wspierania Edukacji przy Stowarzyszeniu Dolina Lotnicza, kreator zajęć na Politechnice Dziecięcej. Egzaminatorka, autorka zadań i skryptów. Od 15 lat felietonistka Nowego Dziennika w Nowym Yorku. Autorka wierszy, scenariuszy teatralnych i kilku początkowych rozdziałów thrillera kryminalnego, którego akcja rozgrywa się w szkole. Pasjonatka podróży szlakiem zamków i pałaców w Europie. Trochę malarka, trochę wizażystka, trochę niespokojny duch, a przede wszystkim mama Kingi i Maksa oraz 5 kotów i jednego psa.

Dodaj komentarz

Verified by MonsterInsights