JA, NAUCZYCIEL

Osoby niesłyszące spotykany w codziennym życiu. Jednak często nie jesteśmy tego świadomi, przez to, że żyją one jakby w innym świecie – „świecie ciszy”. Dlatego bardzo ważne jest to, żeby otworzyć świat słyszących na świat głuchych. Otworzyć się na rozmowę, komunikację, poznanie ich kultury i barier jakich doświadczają. Przez to, że o Głuchych w naszym społeczeństwie bardzo mało się mówi, są oni systemowo wykluczani. Ten artykuł ma na celu przybliżyć choć trochę ich świat i pokazać jak można nawiązać z nimi pierwszy kontakt.

Rozprawmy się najpierw z mitami 

Najczęściej spotykane mity:

1.    Jest jeden język migowy – istnieje wiele języków migowych, nie zawsze pokrywają się one z granicami państw, czy zasięgiem języków fonicznych.

2.    W Polsce istnieją dwa języki migowe– w Polsce istnieje jeden język migowy – Polski Język Migowy (PJM), często za drugi język migowy uznawany jest System Językowo Migowy, jednak nie jest to język. Jest to sztuczny twór służący do komunikacji, który jest przełożeniem języka polskiego na znaki migowe. Został stworzony przez słyszących do komunikacji z głuchymi, jednak Głusi nie posługują się nim i często go nie znają, ponieważ mają swój język. Jeżeli chcesz pójść na kurs języka migowego bardzo ważne jest to by sprawdzić, czy firma uczy Systemu Językowo Migowego, czy Polskiego Języka Migowego.  Za pomocą Systemu Językowo Migowego nie porozumiesz się z osobą Głuchą.

3.    Język migowy ma taką samą gramatykę jak język polski – Nie, Polski Język Migowy ma własną gramatykę, która jest inna od gramatyki języka polskiego. Jest to spowodowane tym, że Polski Język Migowy powstał naturalnie w środowiskach osób Głuchych, a nie jest sztucznie stworzonym przełożeniem języka polskiego na znaki migane.

4.    Z osobą niesłysząca można porozumieć się za pomocą kartki i długopisu – w większości przypadków jest to niemożliwe, ponieważ Polski Język Migowy ma inną gramatykę niż język polski, dlatego Głuchy nie zrozumie komunikatu jaki chcesz przekazać.

5.    Osoba niesłysząca zrozumie co mówię z ruchu warg – umiejętność czytania z ruchu warg jest trudna i większość Głuchych nie ma jej opanowanej. Nawet jeśli ma, to nie da się jej używać długo, ponieważ jest ona bardzo męcząca.  W czytaniu z ruchu warg przeszkadzają również takie rzeczy jak wąsy, zasłanianie ust rękoma, niewyraźne mówienie, czy ruszanie głową.

6.    Osoby niesłyszące są gorzej rozwinięte intelektualnie – niedosłuch, czy całkowita utrata słuchu nie wpływa na rozwój intelektualny.  Jednak  osoba niesłysząca może mieć większy problem z zrozumieniem pojęć dla niej abstrakcyjnych np. „dzwon bije” – bicie kojarzy jej się z przemocą fizyczną.

Niesłyszący – głuchy. Głuchy – głuchoniemy

Pisząc o osobach niesłyszących, ważna kwestią jest poprawne nazewnictwo tej grupy społecznej. Wiele osób myśli, że nazwanie osoby niesłyszącej głuchą jest niepoprawne lub nawet obraźliwe, dlatego używa sformułowania głuchoniemy. Jest to jednak błędne myślenie, ponieważ słowo „głuchoniemy” jest określeniem pejoratywnym dla osób niesłyszących i dlatego należy go unikać. Zawiera ono błędną informację, określającą osobę jako głuchą i niemą, co nie jest prawdą, ponieważ głusi mają swój język – język migowy.  Lepszymi określeniami są osoba niesłysząca lub osoba głucha. Ważna rzeczą jest również to, że słowo Głuchy, przez duże „G” rozumiemy jako identyfikowanie się z Kulturą Głuchych. Słowo głuchy nie jest odbierane przez osoby niesłyszące jako obraźliwe, czy niepoprawne, dla nich to normalne słowo. Warto zwrócić na to uwagę przy komunikacji z nimi.

Język Migowy

Język migowy jest to naturalny język, wizualno-przestrzenny.  Istnieje wiele języków migowych, nie zawsze pokrywają się one z granicami państw, czy zasięgiem języków fonicznych. W Polsce głusi używają Polskiego Języka Migowego – w skrócie PJM. Co ważne jest to inny język niż Język Polski – ma on inną gramatykę. Dlatego dla osób Głuchych, język polski jest językiem obcym. Gdy Głuche dziecko idzie do szkoły może być to jego pierwsza styczność z językiem polskim. Warto o tym pamiętać, w procesie edukacji dzieci niesłyszących. Kolejną ważną rzeczą jest to, że osoby głuche tak jak pisałam wcześniej, mają problem z pojęciami dla nich abstrakcyjnymi oraz z pojęciami, które opisują dźwięki. Głusi często rozumieją rzeczy dosłownie dlatego w komunikacji z nimi lepiej nie stosować przenośni oraz ironii. Innym problemem jest również to, że dla słyszących słowo może mieć inne znaczenie, a dla Głuchych inne. Np. pytanie „Czy spotkałeś się już taką sytuacją?”  dla osoby niesłyszącej będzie niezrozumiałe. Jak możliwe jest spotkanie sytuacji?. „Mam na imię…” – nie można mieć imienia jako fizycznej rzeczy, oraz słowo „na” odnosi się do położenia w przestrzeni. Dlatego to zdanie nie ma sensu dla Głuchych.

Strona do darmowej nauki Polskiego Języka Migowego i materiałami na temat codzienności i kultury Głuchych www.migaj.eu

Powszechnym mitem jest to, że język migowy jest ubogi, i nie da się nim wyrazić bardziej skomplikowanego zdania. Jest to nieprawda, po prostu w języku migowym konstrukcja zdania jest inna. Ważna rolę dla języka migowego pełni mimika i mowa ciała. Słyszący, w dużo mniejszym stopniu używają mimiki w procesie komunikacji, za to, wiele treści przekazują za pomocą tonu i barwy głosu, dlatego dla Głuchych, są dosyć sztywni mimicznie. Dla głuchych mimika i mowa ciała pełnią kluczową rolę w komunikacji.

Język migowy tworzy podstawę Kultury Głuchych. A osoby Głuche stanowią mniejszość językową – w społeczeństwie jest niewiele osób, z którymi mogą komunikować się swobodnie. Z tego powodu, Głusi napotykają na szereg barier.  Na przykład mają mniejszy dostęp do edukacji, informacji, mediów, czy równego traktowania na rynku pracy.

Savoir-vivre Głuchych

Jak nawiązać kontakt z osobą głuchą?

1.    Machanie ręką – jeśli stoimy w zasięgu wzroku Głuchego możemy pomachać ręką (góra-dół), żeby zwrócić jego uwagę i nawiązać kontakt wzrokowy.

2.    Klepanie w ramię – jeżeli Głuchy jest do nas odwrócony plecami, jego uwagę możemy zwrócić poprzeć dotknięcie, lekkie klepnięcie w ramię. (Ważne by dotknąć ramienia, a nie głowy,  pleców, szyi czy ręki, bo wtedy osoba może poczuć się zagrożona.)

3.    Tupanie – jeżeli chcemy zwrócić uwagę grupy Głuchych będąc z nimi w tym samym pomieszczeniu możemy to zrobić poprzez tupanie w podłogę. Osoby głuche wyczują drgania przenoszone przez podłogę i zwrócą na nas uwagę.

4.    Miganie świateł – podobnie, jeżeli jesteśmy w pomieszczeniu z grupą Głuchych i chcemy zwrócić ich uwagę, możemy to zrobić poprzez zapalanie i włączanie światła. Lepiej się to sprawdzi niż tupanie, jeśli osób jest więcej, lub sala jest duża.

5.    Stukanie w stół – jeżeli siedzimy z Głuchym przy stole, np. podczas posiłku i chcemy zwrócić jego uwagę, możemy to zrobić poprzez uderzenie w stół otwartą dłonią. Głusi wyczują drgania przenoszone przez stół.

6.    Rzucenie czymś lekkim –  jeżeli dobrze znamy osobę niesłyszącą możemy zwrócić jej uwagę poprzez rzucenie czymś lekkim w dolną partię ciała (np. poduszką, zawiniętym papierkiem).

Jak utrzymać kontakt z osobą głuchą?

1.    Utrzymanie kontaktu wzrokowego – jest to najważniejszą rzecz, przerwanie go zerwie komunikację. Błądzenie wzrokiem jest odbierane jako niegrzeczne. 

2.    Nawet jeśli, podczas rozmowy z Głuchym towarzyszy nam tłumacz, należy patrzeć na osobę niesłyszącą, a nie na tłumacza, ponieważ to z nią rozmawiamy.

3.    Śledzenie wzrokiem rąk migającego, również jest podstawowym błędem osób zaczynających migać. Podczas rozmowy powinno się patrzeć w oczy, a nie na ręce. Na początku jest to trudne, ale z czasem słyszący wypracowują taką umiejętność.

4.    Nadmierne potakiwanie głową może zostać zrozumiane jako objaw lekceważenia i działa rozpraszająco.

5.    Jeżeli zobaczysz migające ze sobą osoby nie przechodź pomiędzy nimi, powoduje to chwilowe zerwanie kontaktu miedzy migającymi, co za tym idzie – przerwanie komunikacji.

6.    Zakrywanie ust ręką lub niewyraźne mówienie (jeśli osoba ma aparat słuchowy/implant) również utrudnia komunikację.

Inne aspekty związane z Kulturą Głuchych

1.    Bicie braw – słyszący biją brawa poprzez klaskanie, za to osoby niesłyszące poprzez podniesienie rąk i ruch dłońmi jakby wkręcali żarówkę.

2.    Głusi nie mają w zwyczaju zwracać się do nowo poznanych osób per pan/pani. Od razu przechodzą na „ty” – są bardzo bezpośredni. Szybciej też skracają dystans fizyczny – nie mają problemu z przestrzenią osobistą, to dla nich całkowicie naturalne.

3.    Jeżeli widzimy migające osoby w naszym otoczeniu, nie powinniśmy się w nie wpatrywać – jest to odbierane jako niegrzeczne i wścibskie.

Głusi w edukacji

Jeżeli rodzic ucznia jest Głuchy, należy pamiętać o tym, by dziecko nie pełniło roli tłumacza pomiędzy rodzicem a nauczycielem. Szkoła powinna zapewnić równy dostęp do informacji na wywiadówkach, apelach, spotkaniach, poprzez zatrudnienie tłumacza Polskiego Języka Migowego. Żeby głuchy rodzic poczuł się akceptowany można nauczyć się kilku podstawowych zwrotów – są one dostępne za darmo np. na stronie migaj.eu.

Warto w procesie edukacji promować wiedzę o Głuchych i innych mniejszościach kulturowych i językowych, po to, aby wykształcić u uczniów postawę otwartości, akceptacji i tolerancji dla inności. Promowanie wiedzy o Kulturze Głuchych oraz budowanie świadomości o barierach, jakich doświadczają w życiu codziennym, może również pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie się zjawiska dyskryminacji.

Strona do darmowej nauki Polskiego Języka Migowego – www.migaj.eu

O autorce:

ZOBACZ INSTAGRAM AUTORKI

swiat_na_migi