Nie ma ich w podręcznikach, nie ma w nazwach ulic, nie ma na pomnikach. Ale kobiet w historii nie brakuje – warto o tym przypominać uczniom i uczennicom nie tylko 8 marca.
Julia – matronka
Julia Woykowska była pierwszą poznańską, XIX wieczną emancypantką z prawdziwego zdarzenia. Przyjechała do miasta z Bnina i chciała otworzyć szkołę dla dziewczyn. Ale nie – zwykłą pensję, w której tresuje się dziewczęta do roli szczebioczących po francusku, salonowych lal. Julia chciała dziewczęta uczyć tego, czego uczono chłopców – przyrody, łaciny, nauk ścisłych. Poznańskie mieszczaństwo szybko uznało, że Julia porobi ze swoich wychowanek wariatki; szkołę zamknięto po zaledwie kilku miesiącach działalności.
Była jak maleńki kamyk w wygodnym bucie – cały czas o nim pamiętasz, ale piekielnie trudno się go pozbyć. Woykowska żyła inaczej niż reszta mieszkańców, a przede wszystkim – inaczej, niż żyły wtedy kobiety. Umówmy się, w Poznaniu w XIX wieku emancypantki nie miały lekko. Te, które miały odwagę żyć po swojemu, bezkompromisowo i na dodatek mieć własne zdanie, nie mogły liczyć na przychylność reszty. Julia Woykowska otworzyła szkołę, bo chciała uczyć dziewczynki tego, czego uczono chłopców: przyrody, historii i matematyki. Była dziennikarką walczącą o równość społeczną. Pisarką, tworzącą podręczniki dla chłopów i biedoty. Słowem – jest świetną patronką dla organizacji, która za cel stawia sobie wspieranie i wzmacnianie dziewczynek, dziewczyn i kobiet.
Wtedy, w latach 40-tych XIX wieku była skandalistką, wrogiem publicznym nr 1, kobietą, która sprzeciwiała się skostniałym, mieszczańskim normom. Dziś nikt o niej nie pamięta. Wiele działań podejmowanych przez Fundację im. Julii Woykowskiej ma na celu przypomnienie sylwetek kobiet, które chciały czegoś więcej. I osiągały to, często płacąc wysoką cenę. Wanda Modlibowska, Bibianna Moraczewska, Kazimiera Iłłakowiczówna, Izabella Działyńska. Wszystkie fascynujące, wszystkie – mniej lub bardziej – zapomniane przez wielką historię.
Kobiety na pomniki!
Jedną z niezwykle udanych akcji był heppening „Kobiety na pomniki!”. W Dzień Kobiet 8 marca 2020 na centralnym placu miasta, placu Wolności, stanęły trzy cokoły. Obok mała przebieralnia ze strojami pożyczonymi z Teatru Wielkiego. Zaprosiłyśmy poznanianki do przebrania za tę kobietę, którą chciały uhonorować.
To, co się działo, przeszło nasze najśmielsze oczekiwania. Tego dnia na pomnikach stanęło kilkadziesiąt kobiet: Julie Woykowskie, Aniele i Zofie Tułodzieckie, Dąbrówki, Heleny Szafran, Wandy Modlibowskie i wiele innych. W zapomniane przez historię kobiety wcielały się polityczki, uczone, pielęgniarki, sprzedawczynie i nauczycielki. Starsze i młodsze, Polki i turystki. Każdy żywy pomnik sfotografowałyśmy i podpisałyśmy. Ze zdjęć zrobiłyśmy wystawę, która jeździ teraz po Wielkopolsce i pozwala mieszkańcom poznać kobiety, o których zbyt rzadko pamiętamy.
A jeśli o tym mowa…. Ile jest pomników z kobietami lub poświęconych kobietom w miejscowości, w której mieszkacie? W Poznaniu jest jeden – prof. Marii Grzegorzewskiej – pedagożki. Pomnik stoi na terenie Zespołu Szkół Specjalnych nr 103 przy ulicy Rycerskiej – niszczejący i zabrudzony przez ptaki.
Więcej o akcji i wystawie TUTAJ
Quizy o bohaterkach
Razem z informatyczną firmą neducatio (zajmującej się m.in. digitalizowaniem szkolnych podręczników) stworzyliśmy zestaw quizów o kobietach, które warto znać i o których warto pamiętać. Liczymy, że ta przyjazna forma spodoba się uczniom i uczennicom ostatnich klas szkół podstawowych i średnich. Że pomoże – choć trochę – zacząć zasypywać tę wielką wyrwę, jaką jest nieobecność kobiet w podręcznikowej narracji.
Paulina Kirschke
Quizy dostępne są pod linkami:
https://exchange.n-educatio.pl/Fundacja-Julii-Woykowskiej/bibianna-moraczewska/#/app/splash
https://exchange.n-educatio.pl/Fundacja-Julii-Woykowskiej/izabella-dzialynska/#/app/splash
https://exchange.n-educatio.pl/Fundacja-Julii-Woykowskiej/julia-woykowska/#/app/splash
https://exchange.n-educatio.pl/Fundacja-Julii-Woykowskiej/kazimiera-illakowiczowna/#/app/splash
https://exchange.n-educatio.pl/Fundacja-Julii-Woykowskiej/wanda-modlibowska/#/app/splash
https://exchange.n-educatio.pl/Fundacja-Julii-Woykowskiej/zofia-tulodziecka/#/app/splash
Paulina Kirschke – dziennikarka z zawodu i zamiłowania, od kilku lat zaangażowana w działalność społeczną. Prowadziła dwie fundacje, zanim zdecydowała się założyć własną, Fundację im. Julii Woykowskiej. Głównym celem organizacji jest wspieranie dziewczynek, dziewcząt i kobiet.
