Metoda KLANZY jako droga do wzmacniania potencjału osobowościowego ucznia i rozwijania jego rozwoju.

Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA od 30 lat inspiruje do stosowania metod aktywizujących na polu oświaty, animacji dzieci i dorosłych, szczególnie seniorów. W niedzielę 27 wrześcia popularna KLANZA obchodzi trzydzieste urodziny.

Przez wielu Klanza kojarzona jest z chustą i tańcem integracyjnym, nie wszyscy wiedzą, że to przede wszystkim metoda- sprawdzony, powtarzalny sposób docierania do drugiego człowieka. W artykule staram się przedstawić proste pomysły na wykorzystanie tej metody w pracy w szkole z dziećmi w każdej klasie.

Pozwól mi działać – a zrozumiem

Dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia, to przede wszystkim budowanie klimatu bezpieczeństwa i dobrych relacji z innymi- dorosłymi (nauczyciel) i rówieśnikami (dzieci w grupie). Na szczególną uwagę zasługuje metoda KLANZY, która wchodząc w skład pedagogiki zabawy, wyrosła na gruncie psychologii humanistycznej Carla Rogersa oraz teorii Gestalt i jest pełnoprawną subdyscypliną w naukach o wychowaniu.

Metoda KLANZY wspomaga równocześnie rozwój pojedynczego dziecka i całej grupy, w której dziecko funkcjonuje. Pracując w ten sposób, nauczyciel tak przygotowuje zajęcia, by zostały spełnione następujące warunki, które równocześnie są specyficznymi cechami metody KLANZY.

Tworzenie zajęć rozpoczyna się od zadbania o pierwsze minuty spotkania z dziećmi. Przejawia się to w życzliwym  i pełnym szacunku dla młodego człowieka nawiązaniu kontaktu tak z pojedynczym dzieckiem, jak i całą grupą, w przyjaznej atmosferze poprzez stosowanie zabaw integracyjnych.

Przykłady zabaw integracyjnych

W pierwszej klasie, przed rozpoczęciem zajęć warto zaśpiewać piosenkę- powitankę dla każdego siedzącego w kole na dywanie ucznia. Melodia popularna „Panie Janie”

Witaj Jasiu, Witaj Jasiu,

Jak się masz, Jak się masz,

Wszyscy Cię witamy, Wszyscy Cię witamy

Bądź wśród nas, Bądź wśród nas!

Nauczyciel prowadzi główną linię melodyczną, dzieci powtarzają po nim jak echo i równocześnie zwracają się w kierunku osoby, dla której śpiewają jest piosenka, machają do niej rękami, uśmiechają się, nawiązują kontakt wzrokowy…

fot. Iga Dankowska

W starszych klasach, budowanie dobrego klimatu rozpoczyna każda wspólna zabawa, taniec integracyjny, czy działanie, w którym dzieci nie prześcigają się, ale równocześnie wykonują te same gesty, nikt nie jest pominięty albo specjalnie wyróżniony. Dodatkowo grupa odczuwa radość ze wspólnie przeżytej zabawy.

Na początku zajęć prowadzonych metodą KLANZY ustala się zasady współpracy. Oznacza to, że nauczyciel opowiada dzieciom, co będzie działo się na zajęciach, jaki jest ich cel oraz jakiej aktywności oczekuje od dzieci.

Np. Nadchodzi wiosna, dzisiaj będziemy przygotowywać wiosenną dżunglę na talerzu- zasiejemy rzeżuchę, kiełki pszenicy i ziarna fasoli. Najpierw wysłuchamy wiersza, potem zatańczymy taniec wiosennych kwiatów i na koniec w grupach przy stolikach stworzymy dżunglę. Oczekuję , że uważnie posłuchacie wiersza, w czasie wspólnego tańca, każdy wyobrazi sobie, że jest rośliną na wiosennej łące, a przy stolikach podzielicie się obowiązkami.

Ogólne zasady współpracy opisane są w kontrakcie grupy, który przygotowują wspólnie dzieci i nauczyciel. Może ona zawierać takie informacje:

Gdy jedna osoba mówi, to reszta grupy pilnie słucha.

Zanim coś powiemy, rękę podnosimy.

Po sobie sprzątamy, o porządek dbamy.

Ważne, by zasady były czytelne dla dzieci i zawierały informacje pozytywne, czyli unikamy zdań, typu: nie biegamy po szkole, a zamiast tego umawiamy się, że chodzimy po szkole, lub że w szkole nasze nogi są zawsze blisko podłogi.

Aranżacja przestrzeni

Zajęcia najczęściej odbywają się w tej samej sali i na dywanie ( w czasie pandemii wyobrażamy sobie ten dywan). Nauczyciel dba jednak o „specjalne wrażenia”, które towarzyszą dzieciom podczas zajęć. Absolutnie nie codziennie, ale np. raz w tygodniu dobrze jest zmienić coś w otoczeniu dzieci. Położenie kolorowego tiulu na dywanie, na którym usiądą dzieci, zawieszenie przy suficie płachty materiału, albo dużej papierowej sylwety wykonanej np. w technice origami, zmienia „klimat” sali. Dzięki jednemu prostemu elementowi dziecięca wyobraźnia przenosi grupę uczniów w najdalsze zakątki świata i tam, gdzie w żaden inny sposób dotrzeć się nie da, np. w głąb swoich serc, by poszukać przyjaźni. Specjalna aranżacja przestrzeni wspaniale wspomaga te zajęcia dydaktyczne, w których mowa jest o wartościach, emocjach i rozwoju społecznym, czyli takich komponentach osobowości człowieka, których uczymy się poprzez poznawanie symboli, a nie przyswajanie konkretów. 

KLANZA aktywizuje

Na zajęciach prowadzonych wg metody KLANZY dominują metody aktywizujące. Nauczyciel tak dobiera zadania i zabawy, by dzieci uczyły się przez działanie, przeżywanie i odkrywanie. Podczas realizacji tematu „Jesień w naszej miejscowości”, nie wystarczy przynieść „jesieni” do przedszkola w postaci np. kasztanów i żołędzi. Trzeba wybrać się na zwiad jesienny, wyprawę detektywów tropiących jesień, albo wycieczkę jesiennych odkrywców. Stosowanie nietypowych sformułowań określających po prostu spacer po okolicy, procentuje większym zaangażowaniem się dzieci, dłuższą koncentracją na zadaniu oraz podwyższoną atmosferą zabawy i niezwykłości na zajęciach. Sprawdzonym pomysłem na zwiększenie aktywności dzieci na wycieczce jest przygotowanie specjalnego rekwizytu, który w pewnym momencie potrzebny będzie do wykonania zadania. Młodszym dzieciom można zaproponować by niosły w ręku papierowe pudełko wykonane w technice origami bądź dużą kolorową kopertę, do której włożą dary natury np. kamyki, patyki, liście, źdźbła trawy. 

KLAZNA daje radość

Radosna atmosfera zajęć i dbanie o dobre samopoczucie dzieci przeplata się ze stosowaniem przez nauczyciela technik relaksacyjnych. Przykłady działań relaksacyjnych:

Masaż na swojej dłoni, masaż na plecach kolegi

Dzieci wypowiadają słowa łatwej rymowanki i kreślą proste symbole w niej zawarte:

Kiedy się przyjaźnisz – słońce mocniej grzeje

kiedy się przyjaźnisz – deszcz pada weselej

kiedy się przyjaźnisz – uśmiech widać w koło

kiedy się przyjaźnisz – w sercu jest wesoło!

(słowa: trenerka M. Swędrowska)

Przekazywanie piórka podczas słuchania spokojnej muzyki. Dzieci ustawione są w kole, ręce ułożone tak jak do zabawy „o mande, mande flore”. Na tle muzyki dzieci podają sobie piórko, najpierw jedno, potem w kole znajduje się równocześnie kilka piórek. Nauczyciel formułuje polecenie: przekazujemy sobie spokojnie piórko, nie mówi : zróbmy to tak żeby nie spadło”, jeśli nawet piórko spadnie- co raczej jest pewne☺, to nic się nie stanie – bo w działaniu nie chodzi o utrzymanie piórka w rękach, ale przede wszystkim o odprężenie, uwolnienie myśli od wszystkiego i skoncentrowanie się na prostej czynności przekazywania rekwizytu.

KLANZA – Dni Tańca w Puławach

Spokojna zabawa chustą

Cała grupa trzyma chustę, równocześnie podnosi chustę w górę i w dół, tworząc naturalny, przyjemny wietrzyk. Dodatkowo można zaprosić kilkoro dzieci pod chustę. Zaproszone dzieci siadają po turecku, trzymają ręce uniesione w górze i odczuwają na sobie spotęgowane wrażenia powietrzne. Zaproszeni pod chustę kierujemy do wszystkich dzieci, które mają na to ochotę. Spokojna muzyka będzie dodatkowym komponentem tego relaksu.

Zatańcz z KLANZĄ

Taniec, ruch i muzyka stanowią nieodłączny element metody KLANZY. Należy przy tym zaznaczyć, że w/w działania służą do zrelaksowania dzieci jak i do wzmocnienia ich energii oraz podniesienia poziomu ich aktywności.

Tańce integracyjne zawdzięczają swój fenomen prostym gestom i łatwo wpadającym w ucho rytmicznym, etnicznym melodiom. Poniżej propozycje dla najmłodszych dzieci. Nie zważamy tu na precyzję wykonania gestów, ale na radość ze wspólnie przeżytego działania i zanurzenie się w rytmach, które organizują pracę mózgu i wpływają bardzo pozytywnie na procesy poznawcze małych dzieci. Taniec boliwijski Carnevalito ( KLANZA płyta CD Tańce dla grupy) 

Wersja I: na siedząco

Taniec ma dwie części- rytmiczną i swobodną. W części rytmicznej klaszczemy: dwa razy w prawą stronę i trzy razy w lewą stronę. Powtarzamy osiem razy. W części swobodnej wykonujemy rozmaite ruchy rąk, np. jedna ręka tańczy, druga za nią; jedna ręka robi piruety, druga też chce; jedna ręka dotyka nosa, a druga ucha… ale teraz ręce się uspokajają, bo nogi tupać zaczynają. Nogi tupią w tym samym rytmie- prawa noga dwa razy a lewa- trzy. W części swobodnej noga podskakuje, druga za nią, noga kręci się w kółko, druga za nią. Jedna noga skacze na palce, druga na pięty, każdy jest przejęty, bo jego nogi skaczą na pięty….. ale oto nogi się uspokajają i teraz z rękami tupać zaczynają. W ostatniej części powtarzamy cztery razy równoczesne rytmiczne tupanie i klaskanie, a części swobodnej co się dzieje?- świat szaleje☺ tańczy jedna ręka, dołącza druga, tańczy noga, druga ją naśladuje i całe ciało wariuje☺

Wersja II: na stojąco

Wężyki – taniec na stojąco, ustawienie trójkami –drugi za pierwszym, w rozsypce po całej sali. Części rytmicznej chodzimy wyraźnie tupiąc rytm. Części swobodnej pierwsza osoba węża- czyli głowa, wymyśla ruchy rąk, pozostali ją naśladują. Na słowa nauczyciela „zmiana” – „głowa” wędruje na koniec i teraz osoba, która była w środku staje się przewodnikiem w zabawie- prowadzi węża w części rytmicznej i pokazuje ruchy rąk w części swobodnej

Wersja III:

( wg pomysłu trenerki Lucyny Bzowskiej KLANZA Bogatynia)

Malowanie obrazu wiosennego. Przed zabawą myślimy, jaki kolory kojarzą się np. z wiosną. Prowadzący wymienia te kolory pokazując je na odwróconych dłoniach i mówi: czerwony, czerwony- jeśli uczestnikowi ten kolor kojarzy się z wiosną –odpowiada klaszcząc w dłonie „może być”, jeśli nie, to mówi „nie może być”. Tak osiem razy. Następnie mieszamy wszystkie kolory które mogą być prawą ręką, lewą ręką, dwoma rękoma. I malujemy w powietrzu obraz. Całość powtarzamy jeszcze dwa razy i obraz „namalowany”

KLANZA to proces grupowy

Nauczyciel pamięta o tym, że pojedyncze dzieci tworzą grupę i wchodzą we wzajemne relacje ze sobą, dlatego należy dbać o proces grupowy nawet w najmłodszych grupach wiekowych. Obserwowanie w jaki sposób dzieci same organizują się w trakcie zajęć daje pełniejszy obraz rozwoju dziecka, pokazuje sposób komunikowania się z rówieśnikami, dostarcza czasami zaskakujących informacji o grupie.

Noc Kultury – zabawy z Klanzą

Informacja zwrotna stosowana podczas zajęć nie tylko daje nauczycielowi pojęcie o stopniu atrakcyjności przygotowanych przez niego działań, ale również może być ważną informacją o samym dziecku. Pod koniec zajęć nauczyciel pyta dzieci, jak czuły się na dzisiejszym spotkaniu. Dzieci pokazują miną swój nastrój. Proste pytanie, „czy podobały Wam się zajęcia? Czego było za mało? Czego za dużo?” też daje obraz potrzeb grupy dzieci.

Stosowanie rozmaitych środków wyrazu – prostych, łatwych, a zarazem twórczych – zwiększa poziom aktywności dzieci. Biała kartka, która w trakcie zajęć zamienia się w wachlarz, by na koniec stać się skrzydłami ptaszka, kolorowa chusta animacyjna KLANZY, masaż na plecach kolegi, uczą w przejrzysty sposób, jak ważną rolę w rozwoju grupy odgrywa współpraca, uczą zaufania i empatii w obcowaniu z drugim człowiekiem, są uniwersalnymi pomocami dydaktycznymi.

KLANZA jest muzyką

Rytuały rozpoczynania i kończenia zajęć mogą być rozmaite. Można witać się i żegnać piosenkami, np. Dzień dobry piosenką witam się, piosenka popłynie daleko hen! I analogicznie: czas nadszedł, piosenką żegnamy się, piosenka popłynie daleko hen! Dzieci lubią przekazywać sobie iskierkę przyjaźni – czyli stojąc w kole i trzymając się za ręce po kolei ściskają swoje ręce ale tak dyskretnie, by nikt tego nie zauważył.

Zabawy z chustą wzmacniaja proces grupowy

Stosując w codziennej pracy założenia metody KLANZY, nauczyciel wzmacnia potencjał osobowościowy małego dziecka. Wychodzi naprzeciw jego potrzebom, dba o rozwój pojedynczego dziecka i dostrzega całą grupę. Dzieci uczą się siebie i świata, od siebie nawzajem, wrastają w poczuciu podmiotowości i bliskości z dobrym dorosłym oraz współtworzą atmosferę  niezwykłej zabawy i przygody jaką jest nauka w szkole.

Śledź wydarzenie na FB

1. PSPiA KLANZA to Polskie Stowarzyszenie pedagogów i Animatorów, organizacja pozarządowa, która od 30 lat konsekwentnie realizuje misję podnoszenia wiedzy, umiejętności i kultury pedagogicznej społeczeństwa. Działa w 14 miastach w Polsce realizując szkolenia i warsztaty dla nauczycieli, wydaje publikacje metodyczne, prowadzi zajęcia z dziećmi, dorosłymi w każdym wieku, w tym szczególnie z seniorami, animuje środowiska lokalne w czasie dużych imprez plenerowych

2.  B. Śliwerski, Pedagogika zabawy w obszarze nurtów współczesnej myśli pedagogicznej, s.38 (w) O metodzie KLANZY. Teoria i praktyka, red. E. Kędzior- Niczyporuk, wyd. KLANZA, Lublin 2010

Małgorzata Swędrowska

Pedagożka, przyjaciółka dzieci i książek, twórczyni koncepcji czytania wrażeniowego, wykłada na UAM Poznań, wymyśla książki dla dzieci, publikuje dla nauczycieli, bibliotekarzy i rodziców, trenerka II stopnia PSPiA KLANZA

Dodaj komentarz

Verified by MonsterInsights