Miesiączka pozostaje w Polsce tabu. Jest postrzegana jako temat niezręczny, niewłaściwy, wręcz niewidzialny. Menstruacji, mimo że jest procesem naturalnym i cyklicznym dotyczącym połowy ludzkości – wciąż zbyt często towarzyszą wstyd i upokorzenie.

To skutek braku wiedzy, stereotypów, zabobonów czyli niskiej jakości lub braku nowoczesnej holistycznej edukacji seksualnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego.

Dodatkowo, brak dostępu do odpowiednich artykułów menstruacyjnych, warunków do higieny intymnej oraz stygmatyzujące otoczenie może powodować wykluczenie menstruacyjne. Na te, w szczególności narażone są kobiety m.in. z niepełnosprawnością, z przemocowych rodzin/związków, przebywające w zakładach penitencjarnych, w szpitalach czy w kryzysie bezdomności.

Jak wynika z raportu przygotowanego przez Kulczyk Foundation w 2020 roku aż 42 proc. kobiet deklaruje, że w ich domu o menstruacji się nie rozmawia, a temat jest krępujący dla aż 23 proc. badanych. Menstruuje blisko połowa społeczeństwa, a aż co piąta Polka boryka się z zakupem preferowanych środków higienicznych. 

CZYTAJ RAPORT

Szczególnie trudną sytuację mają dziewczynki z rodzin, w których z różnych przyczyn nie dba się o ich świadomość, zdrowie i dobrostan. Brak rozmowy z najbliższymi, niewystarczająca wiedza nt. własnego ciała oraz brak adekwatnej do potrzeb dzieci i nastolatków, merytorycznej edukacji formalnej powodują, że menstruacja jest kwestią, która niemal nie funkcjonuje w przestrzeni publicznej, a problemy, jakie jej towarzyszą, są ignorowane. 

Edukacja, zrozumienie, życzliwe traktowanie przez kadrę pedagogiczną i darmowe środki higieniczne w szkołach byłyby adekwatną odpowiedzią na potrzeby wielu uczennic.

Grafika. Marta Frej  Źródło: FB Marta Frej

• W Szkocji od 2018 r. uczennice i studentki mają darmowy dostęp do podpasek w szkołach, a od 2020 r. dostęp ten rozszerzono dla wszystkich kobiet i osób menstruujących w kraju.

• W Nowej Zelandii i w Anglii w 2020 roku wprowadzono bezpłatne podpaski i tampony w szkołach.

• W 2021 r. we Francji wprowadzono darmowe podpaski i tampony na uczelniach.

– Wiedza, zdrowie i higiena menstruacyjna mają fundamentalny wpływ na życie i dobrostan milionów ludzi na całym świecie: ich brak ma negatywne skutki w obszarze zdrowotnym, edukacyjnym, psychospołecznym i ekonomicznym. Dotyka niemal każdego aspektu życia dziewcząt i kobiet a w konsekwencji wpływa na całe społeczeństwo.  Chcemy rozwiązać szereg problemów oraz zmienić sposób myślenia i mówienia o menstruacji – najwyższy czas! – tłumaczy dr hab. Iwona Chmura – Rutkowska reprezentująca Ruch i Fundację Ja,Nauczyciel’ka w Okresowej Koalicji.

Brak dostępu do wiedzy, do środków higieny menstruacyjnej czy nieżyczliwe, stygmatyzujące nastawienie otoczenia bezpośrednio wpływają na osoby menstruujące, ale pośrednio przekładają się też na jakość życia całego społeczeństwa. Obserwowane na całym świecie zmiany w dostępie do produktów higienicznych oraz do wiedzy nt. zdrowia i higieny menstruacyjnej pokazują, że jest to wspólna sprawa, w którą powinny zaangażować się władze i całe społeczeństwo. Tylko zmiany systemowe mogą przynieść realne efekty. Uważamy, że nadszedł czas, aby wprowadzić zmiany również w Polsce!

Ubóstwo menstruacyjne to ryzyko problemów zdrowia fizycznego m.in. infekcji upośledzających płodność czy braku diagnozy niebezpiecznych chorób, jak endometrioza czy nowotwory.  Jego skutkiem są też problemy zdrowia psychicznego: uczucie strachu i wstydu związane z próbą ukrycia okresu, utrudnienie (a nawet brak możliwości) wykonywania codziennych obowiązków czy uczestnictwa w wydarzeniach. Tym samym ubóstwo menstruacyjne może negatywnie wpływać na naukę i pracę, a w konsekwencji na poziom wykształcenia i możliwość znalezienia dobrej pracy.

– Nie możemy rozwiązać problemu, jeśli pozostawimy go niewidzialnym. Czas przełamać tabu i zacząć normalnie rozmawiać o problemach związanych z menstruacją. Dlatego nawołuję, żeby każdy zdjął czerwoną opaskę. Zobaczenie problemu to pierwszy krok, by zmienić rzeczywistość, w której żyjemy!” – mówi Dominika Kulczyk, Prezeska Kulczyk Foundation, która weszła w skład Okresowej Koalicji.

Akcja „OTWÓRZ OCZY”

26 maja organizacje zrzeszone w ramach Okresowej Koalicji, do której należy również Ruch i Fundacja Ja,Nauczyciel’ka rozpoczynają akcję społeczną „Otwórz oczy”. Symbolem akcji jest czerwona opaska na oczach, którą inicjatorki akcji zamierzają przewiązać oczy postaciom na pomnikach w całej Polsce. Chcą w ten symboliczny sposób zwrócić uwagę na nieobecność tematu miesiączki i problemu ubóstwa menstruacyjnego w naszym społeczeństwie. Akcja rozpoczyna się w Dzień Matki, bo jak tłumaczą jej pomysłodawczynie „bez menstruacji nie byłoby życia” zakończy się 28 maja, w międzynarodowy Dzień Higieny Menstruacyjnej. 

„Otwórz oczy” to kolejna po ogłoszeniu manifestu i kampanii „Krew nas zalewa” inicjatywa, której celem jest nagłośnienie problemu ubóstwa i wykluczenia menstruacyjnego oraz tabu jakie towarzyszy tematowi miesiączki.

www.okresowakoalicja.pl

WŁĄCZ SIĘ!

W terminie 26-28 maja Koalicja zachęca do umieszczenia swojego zdjęcia na Instagramie  z czerwoną opaską na oczach na znak poparcia akcji. Dodatkowo zainicjowany został challenge pod hasztagiem #podpaskizaopaski. Za zdjęcie z czerwoną opaską na oczach Okresowa Koalicja przekaże paczkę podpasek dla dziewczynek i kobiet, które ich potrzebują (regulamin konkursu znajduje się na https://okresowakoalicja.pl).

28 maja w Dzień Higieny Menstruacyjnej otworzymy również wystawę zdjęć pod hasłem „Otwórz oczy i zobacz”, pokazującą różne doświadczenia menstruacji i kobiecości na świecie. Fotografie wykonane przez Łukasza Bąka, Tomasza Lazara i Marka Straszewskiego będzie można zobaczyć w Elektrowni Powiśle w Warszawie oraz w Internecie.

OKRESOWA KOALICJA – KIM JESTEŚMY?

Inicjatorem akcji jest Okresowa Koalicja, zrzeszenie organizacji oraz aktywistek_tów i ekspertek_tów działających na rzecz przeciwdziałania problemowi ubóstwa i wykluczenia menstruacyjnego w Polsce. Koalicja powstała 8 marca ogłaszając następne 12 miesięcy (do 8 marca 2022 r.) Rokiem Menstruacji. 

Do Okresowej Koalicja należą: Akcja Menstruacja; Czasopismo Szajn; Fundacja One Day; Fundacja Ja, Nauczyciel; Fundacja Pokonać Endometriozę; Grupa Ponton; Jak Wychowywać Dziewczynki; Kulczyk Foundation; Moonka; Natalia Miłuńska miesiączka.com; Pani Miesiączka; Polski Czerwony Krzyż; Różowa Skrzyneczka; Stowarzyszenie „Pogotowie Społeczne”.

www.okresowakoalicja.pl

 

Ubóstwo menstruacyjne stanowi element szerszego sektora jakim jest Zdrowie i Higiena Menstruacyjna. Jest na tyle złożony i wielowymiarowy, że definiując ubóstwo menstruacyjne należy brać pod uwagę wszystkie jego składowe. Na sektor Zdrowie i Higieny Menstruacyjnej składa się:

1. 1. dostęp do preferowanych i odpowiednich środków higienicznych, takich jak tampony lub podpaski;
   2. dostęp do bezpiecznych miejsc do zmiany i utylizacji artykułów menstruacyjnych oraz urządzeń sanitarnych;
   3. znajomość i zrozumienie miesiączki jako procesu biologicznego oraz edukacji nt. zdrowia i higieny menstruacyjnej;
   4. sprzyjające środowisko, w którym temat miesiączki nie jest piętnowany.  

Brak możliwości dbania o zdrowie i higienę menstruacyjną, powoduje skutki:

• zdrowotne: endometriozę, infekcje układu moczowo-płciowego i ból,
• psychospołeczne: piętno i poczucie wstydu,
• edukacyjne: absencja szkolna i przymusowe porzucanie nauki,
• ekonomiczne: ograniczona zdolność do zaangażowania się w pracę zawodową.

Zdrowie i higiena menstruacyjna to kwestie praw człowieka – to prawo do godności, które przysługuje każdemu człowiekowi bez względu na płeć. Niestety, ograniczony dostęp do środków menstruacyjnych i urządzeń sanitarnych oraz stygmatyzujące środowisko powodują, że część społeczeństwa nie może godnie żyć i funkcjonować w czasie menstruacji. 

W ramach realizacji naszego celu podejmiemy następujące inicjatywy:

• umożliwienie dostępu do środków higieny menstruacyjnej osobom menstruującym przebywającym między innymi w szkołach, domach dziecka, domach samotnej matki, ośrodkach dla osób w kryzysie bezdomności, więzieniach;
• szerzenie wiedzy nt. miesiączki poprzez dystrybuowanie materiałów edukacyjnych dla rodziców, opiekunów, które wesprą ich w rozmowach z dziećmi;
• przełamywanie tabu menstruacyjnego w ramach akcji uświadamiających, spotkań, debat;
• szerzenie wiedzy o ekologicznym aspekcie środków higienicznych poprzez publikacje oraz rozmowy z producentami na rzecz wprowadzania na rynek przyjaznych zdrowiu, jak również bezpiecznych dla środowiska artykułów higieny menstruacyjnej;
• nagłośnienie problemu ograniczonego dostępu do opieki ginekologicznej nastolatek oraz lobbing na rzecz zmian w tym zakresie.

8 marca 2022 roku publicznie podsumujemy efekty działań podjętych przez nas podczas całego ROKU MENSTRUACJI. Wierzymy, że ten rok będzie początkiem kompleksowych zmian w życiu publicznym i społecznym w Polsce w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem menstruacyjnym, a kolejne lata przyniosą długofalowe efekty naszych działań. Apelujemy do uczestników_ek życia publicznego, działaczy_ek, aktywistów_ek organizacji i wszystkich obywateli_ek, aby poparli niniejszy Manifest i rozpoczęli działania na rzecz zapobiegania ubóstwu i wykluczeniu menstruacyjnemu w naszym kraju. Zwracamy się również do władz na każdym szczeblu, aby dołączyły do akcji. Jednocześnie wzywamy firmy do produkcji środków menstruacyjnych w bardziej ekologiczny sposób.

Tylko razem możemy zmieniać rzeczywistość, która nas otacza, bo okres jest sprawą nas wszystkich.

Ignorowanie tematu menstruacji sprawia, że KREW NAS ZALEWA! Zmieńmy to razem!

KOALICJA

Okresowa Koalicja to zrzeszenie organizacji oraz aktywistek_tów i ekspertek_tów zajmujących się tematem miesiączki. 8 marca 2021 członkinie_owie Okresowej Koalicji ogłosiły_li Manifest na rzecz przeciwdziałania problemowi ubóstwa i wykluczenia menstruacyjnego. Przez następne 12 miesięcy będą realizować postawione sobie cele, m.in zwiększać świadomość, edukować i działać na rzecz pełnego dostępu do środków higieny menstruacyjnej dla wszystkich osób menstruujących.

Hasłem przewodnim Manifestu, jak i symbolem wszystkich akcji, jest „Krew nas zalewa”, wyrażające niezgodę na dalsze ignorowanie tematu miesiączki i ubóstwa menstruacyjnego.